พระไภษัชยคุรุ
- ชื่อโบราณวัตถุ :
- พระไภษัชยคุรุ
- แบบศิลปะ :
- ลพบุรี
- ชนิด :
- สำริด
- ขนาด :
- ตักกว้าง 26 เซนติเมตร สูง 62 เซนติเมตร
- อายุสมัย :
- พุทธศตวรรษที่ 17 - 18
- ลักษณะ :
- พระไภษัชยคุรุ เป็นหนึ่งในพระพุทธเจ้าตามความเชื่อในศาสนาพุทธฝ่ายมหายาน นิกายวัชรยาน หรือพุทธตันตระ ซึ่งมีผู้นิยมนับถือกันมากที่สุดองค์หนึ่งในประเทศจีนและธิเบต โดยนับถือกันว่าทรงเป็น “พระพุทธเจ้าแพทย์” เนื่องจากเมื่อพระองค์เสวยพระชาติเป็นพระโพธิสัตว์ ทรงตั้งปณิธานว่า เมื่อพระองค์ทรงบรรลุพระโพธิญาณแล้ว เหล่าสัตว์ที่ทนทุกข์ทรมานด้วยโรคภัยใดใด หากได้ยินพระนามของพระองค์ จะพ้นจากโรคภัยทั้งหลาย มีร่างกายสมบูรณ์ ประกอบด้วยสติปัญญา มีทรัพย์มหาศาล และจะบรรลุโพธิญาณในที่สุด เชื่อกันว่าผู้เจ็บป่วยด้วยโรคทางกายและทางใจ สามารถพ้นจากโรคภัยได้ ด้วยการถวายเครื่องบูชาแก่พระปฏิมาไภษัชยคุรุ การสวดพระธารณีหรือมนต์ประจำพระองค์ การออกพระนามและการตั้งจิตรำลึกแน่วแน่ในพระนามของพระองค์
- ในวัฒนธรรมเขมรโบราณ มีความนับถือพระพุทธเจ้าไภษัชยคุรุเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะช่วงพุทธศตวรรษที่ 18ในสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 (พ.ศ. 1741 - 1760) พระองค์ทรงมีพระการุณยภาพต่ออาณาประชาราษฎร์เป็นอย่างยิ่ง จึงโปรดให้สร้าง “พระไภษัชยคุรุไวทูรยประภา” เป็นพระปฏิมาประธานในศาสนสถาน ซึ่งเป็นสถานที่อภิบาลผู้เจ็บป่วยที่เรียกว่า “อโรคยาศาล” เพื่อประสาทความไม่มีโรคแก่ประชาชน จำนวน 102 แห่ง ทั่วทั้งราชอาณาจักร ซึ่งส่วนหนึ่งอยู่ในดินแดนประเทศไทยปัจจุบันด้วย เหตุนั้นจึงพบพระปฏิมาพระไภษัชยคุรุสร้างขึ้นในช่วงระยะเวลาดังกล่าวจำนวนมาก
- พระปฏิมาไภษัชยคุรุพระองค์นี้ หล่อด้วยสำริด สร้างขึ้นในศิลปะลพบุรี (ศิลปะแบบเขมรในประเทศไทย) เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 17 -18 ทำเป็นพระพุทธรูปนาคปรกทรงเครื่อง สวมศิราภรณ์ทรงเทริด มีกระบังหน้าและยอดทรงกรวยแหลม ทรงกุณฑลรูปดอกบัว กรองศอ พาหุรัด (กำไลต้นแขน) ทองพระกรและทองพระบาท พระพักตร์รูปสี่เหลี่ยม พระขนงค่อนข้างตรง พระเนตรเปิด พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์แบะกว้าง แย้มพระสรวลโดยยกมุมพระโอษฐ์ขึ้นเล็กน้อย ทรงครองจีวรห่มเฉียง เปิดพระอังสาขวา แสดงโดยแนวขอบจีวรเฉวียงพาดผ่านพระอุระไปยังพระอังสาซ้าย และมีแถบสังฆาฏิปลายตัดตรงชายสั้นเหนือพระถันพาดอยู่บนพระอังสา โดยไม่แสดงลักษณะการห่มจีวรทับพระพาหาและพระกรเบื้องซ้าย แต่ทำเป็นช่องว่างระหว่างกรกับพระวรกายทั้งสองข้าง เสมือนกับไม่ได้ครองจีวร อันเป็นลักษณะเฉพาะที่มักปรากฏอยู่เสมอในพระพุทธรูปแบบศิลปะลพบุรี พระพุทธรูปประทับขัดสมาธิราบ พระบาทขวาวางทับบนพระบาทซ้าย เหนือขนดนาค 3 ชั้น เศียรนาคทำแผ่พังพานปกรูปพระปฏิมา 7 เศียร พระหัตถ์วางซ้อนกันบนพระเพลาในลักษณะทำสมาธิ ในพระหัตถ์มีผอบบรรจุโอสถหรือน้ำอมฤต อันเป็นสัญลักษณ์ประจำพระองค์พระปฏิมาไภษัชยคุรุ การทำพระพุทธเจ้าไภษัชยคุรุเป็นพระพุทธรูปนาคปรกเป็นความนิยมของเขมรที่นับถือนาคเป็นบรรพบุรุษ
- ประวัติ :
- ซื้อมาจากหม่อมเจ้าปิยะภักดีนาถ สุประดิษฐ์
- สถานที่จัดแสดง :
- พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
- คิวอาร์โค้ด สำหรับเข้าถึงระบบฐานข้อมูล :
(ท่านสามารถโหลดและนำไปใช้เพื่อการทำสื่อประชาสัมพันธ์ต่อได้)
